Mauretanië delft veel ijzererts, diep in de woestijn. Dat wordt door treinen met wel 200 wagons en drie locomotieven naar de kust gebracht voor verscheping over heel de wereld. 'Influencers' hebben op youtube filmpjes geplaatst over de 'meest gevaarlijke treinreis' of 'het gekste dat ik ooit deed': ze rijden van Choum naar Nouadhibou (waar we nu zijn) in een wagon vol met ijzererts. Illegaal, inmiddels, want het moet steeds opwindender: ze springen van de ene (rijdende) wagon over in de andere en daarbij gebeuren natuurlijk ongelukken.

In de ochtend gaan Victor en Adriaan een nieuw aangekomen reiziger van het station halen. Hij heeft 12 nachtelijke uren op en in de ijzererts gezeten en is pikzwart. Hij mag niet in de cabine van de pick-up, niet naar binnen voordat ie in de zee is geweest en zelfs dan mag hij niet slapen in één van de gastenkamers. De kick ontgaat ons, maar de mens is een kuddedier (en sociale media versterkt dat).

Wij spreken intussen over mogelijke routes (en gevaren). Ook voor ons is de 'treinreis' aantrekkelijk: 300+ kilometer door de woestijn, over hard zand, door duinen, langs droge rivierbeddingen. Helemaal ongevaarlijk is het niet en daarom doen velen dit in konvooi. Maar dat beperkt onze vrijheid: we willen twee nachten ergens middenin de woestijn slapen. Alleen. De uitdagingen: we hebben in Marokko slechts 50 kilometer 'piste' gedaan en sindsdien weten we dat het volgen van een verzand spoor niet evident is omdat bandensporen snel worden uitgewist. Een andere onzekerheid is het diesel verbruik: in het zand kan dat zó uit hand lopen dat één tank misschien niet genoeg is.

Victor helpt ons met een metalen Jerrycan van 20 liter. Die extra diesel zal ons zeker doen aankomen. We slaan water, drinkwater (er is een verschil) en voedsel voor ongeveer een week in (voor het geval we stranden). De piste staat op mijn iPad (OpenStreetMap) en ook in de Garmin GPS. Ik word aangesteld als navigator ("iets meer noordelijk", "je bent helemaal van het pad af" (ha ha) en "we gaan precies over het lijntje").

Na ongeveer 70 kilometer slaan we ons kamp op in de woestijn. We merken dat Victor's Jerrycan lekt: een deel van de diesel is op het dak van The Beast gelekt. De Jerrycan 'slaapt' in het zand, met het lek boven. We krijgen gezelschap van een nieuwsgierig woestijnmuisje, koken een eenvoudige pasta en worden gek van de vliegen. ’s Nachts worden we wakker van het verre geluid van een voorbijrijdende trein onder een oneindige sterrenhemel.

Adriaan vindt een tijdelijke oplossing door het reservoir met het gaatje boven vast te maken en er een vod omheen te binden. Zodra de eerste 20 liter is verbruikt, in een ogenschijnlijk verlaten nederzetting, knippen we een plastic bidon tot trechter. De opgedoken ‘chef de village’, die tevens verpleegkundige blijkt te zijn, vindt ons filter van T-shirt katoen niet goed. Hij geeft ons prompt een doos kompressen en helpt Adriaan bij het filteren van eventuele roestdeeltjes. Het dak van The Beast is ondanks het vod bedekt met een laag in diesel aangekoekte stof. De chef accepteert de Jerrycan en zegt iemand te kennen die het zal repareren. In Afrika is hergebruiken normaal (en geen Europese mode).

Aan het einde van een vermoeiende dag slapen we in de 'luwte' van een enorme monoliet (Ben Amera). De tegenwind neemt toe tot 4 Beaufort, overdag iets meer. De laatste honderd kilometer verlopen moeizamer omdat we meerdere keren bijna vast komen te zitten in het zachte duinzand. Toch komen we ongeschonden en met een trotse chauffeur (zijn eerste keer in de duinen) aan in Choum.

Terwijl Adriaan de banden terug op druk brengt (we rijden in het zand op zeer slappe banden: 1 atmosfeer) komt Ahemad ons vragen of we wat auto-onderdelen en een bidon olie willen meenemen naar de eerste politiepost in Atar. We stemmen in, maar mogen niet vertrekken zonder eerst thee te drinken (in zijn nieuwe huis).

In Atar aangekomen blijkt er op de camping geen plaats meer te zijn. Een groep van zeven vrachtwagen mobilhomes is er die middag gearriveerd. De eigenares, Leonie, biedt ons een plekje aan op een ander ommuurd terrein, vlak naast een moskee. Via luidsprekers schalt om 19:30 uur de 'preek' van de imam. Om 6:00 en 7:30 uur ’s morgens herhaalt dit ritueel zich. We zijn dus lekker vroeg wakker. De bomen en de muur geven wél beschutting tegen de felle wind.

We bezorgen de pétanqueballen bij de gids van Jean en Yves. We zien niets van de omgeving, want het lijkt wel mistig. Helaas voldoen onze ballen niet aan de officiële eisen om in Mauritanië aan wedstrijden deel te nemen. Gids Ahmed bespreekt mogelijke routes door de woestijn. Er is een onverharde weg naar UNESCO erfgoed-stadje Ouadane (spreek uit: Wadane); de gidsen komen met hun toeristen terug door de woestijn. We moeten even wennen aan de wijze waarop Ahmed navigeert: "de tweede dag moet je de berg Zarga aan je linkerhand houden, passeer niet rechts want daar is geen doorgang in diep zand". Op onze GPSsen staat links noch rechts een piste, dus dit plan zetten we uit ons hoofd.

We bezoeken Tergit (over de asfaltweg), een prachtige oase in een kloof, ten zuiden van Atar. In de oase moet je niet ver kunnen kijken, zo redeneren we, en de kloof geeft beschutting. We slapen er en verbazen ons over alle stof dat een zandstorm doet opwaaien. Zelfs op onze slaapzakken en in onze neuzen treffen we 's ochtends zand aan.

Op de terugweg naar Atar zien we een aanrijding tussen een Mercedes en een dromedaris. Het dier valt op de grond door een open pootbreuk. Haar gehuil gaat (ons) door merg en been. Enkele uren later keert Adriaan terug naar de plek, maar niemand heeft zich over het ongelukkige dier ontfermd. Adriaan houdt een officieel uitziend voertuig aan en vraagt de ambtenaar iets te doen voor de gewonde dromedaris, al is het een slager bellen. Men gaat hier anders om met dieren dan in Europa.

De hevige wind houdt aan, waardoor het zicht beperkt blijft tot minder dan 100 meter. Verder rijden heeft weinig zin, dus blijven we enkele dagen in de beschutting van de camping van gids Sidi. Ook hij kent de route door de woestijn. Moeilijker, maar minder lang dan langs de spoorlijn (150 kilometer, en met een oase (Tanouchert) en een dorp Chinguetti (UNESCO bibliotheek) als bereikbare steunpunten).

Adriaan helpt Sidi een GPS track van 12 december uit zijn iPad te halen, die ons houvast geeft. We besluiten het erop te wagen: zonder kaart maar met recente GPS info van een ervaren gids het zand in.

Intussen blijven reizigers komen en gaan. De meest opvallende is Cyrille, die samen met een ander Frans koppel in twee oude 2CV’s duizend kilometer door de woestijn trekt. De autootjes zijn daartoe gemodificeerd tot 4x4 2CV's, die dan echter niet harder willen dan 50 kilometer per uur. De versnellingsbak moet er daarvoor uit, en daartoe moet de motor eruit. Voor Cyrille een eitje.

In Atar bezoek ik een project van een Brusselaar die een school heeft gebouwd voor kinderen uit minder begoede families. In deze gebieden is het moeilijk om alle kinderen uit afgelegen oases onderwijs te laten volgen. We besluiten het project te gaan steunen.

Na ons opnieuw uitgerust te hebben met voldoende brandstof, water en voedsel, rijden we oostelijk naar Ouadane om daarna terug te keren door de woestijn. De duinen zijn hoger, het verse poederzand soms diep. Sommige duinen hebben aan de leizijde (uit de wind) gevaarlijk steile randen. We moeten voorzichtig navigeren om niet onverwacht van zo'n duinrand te storten – iets wat het einde van onze reis kan betekenen. Het wordt een unieke ervaring: eenzaam door de woestijn rijden, drie keer koken bij zonsondergang, genieten van de sterrenhemel (en elkaars gezelschap) en alledrie keren wakker worden met dromedarissen om ons heen.

We bezoeken dus twee werelderfgoedlocaties. Helaas wordt ons bezoek telkens verstoord door joelende kinderen die om cadeaus, muntjes, schriften en pennen vragen. In Chinguetti springen ze op de rijdende auto, openen de deuren. Sommige volwassen vrouwen aldaar reageren zelfs verbaal agressief als ze niets krijgen. Het is ontmoedigend, zeker omdat de natuur hier adembenemend mooi is en de lokale economie smeekt om toeristen.

Ruim 38 jaar geleden werkte ik voor Artsen Zonder Grenzen in Mali en Tsjaad. De laatste dagen in Mauritanië brengen me helemaal terug naar die tijd. Aan het oppervlak lijkt er weinig veranderd, behalve dat iedereen nu een telefoon of televisie heeft om verbonden te zijn met de wereld.

We keren nog één keer terug naar Atar om brandstof, water en voedsel in te slaan. We nemen twee jonge lifters mee. Ze vinden het geen probleem om achterin te liggen, met hun rugzakken op het dak. Voor ons is dit een volledig nieuwe ervaring.

Een weekje geleden (onderweg vanuit Atar naar de oase Tergit) hebben we niets gezien van het landschap, dat nu vergelijkingen met de Grand Canyon kan doorstaan.

In 2007 zijn bij de stad Aleg een vier Franse toeristen vermoord. De één zegt dat het 'slechts' een uit de hand gelopen roofoverval was, anderen denken aan extreem-religieuze motieven. De reactie was pijnlijk: toeristen bleven allemaal weg en zelfs de Parijs-Dakar race kwam niet meer langs. Nu staat er in heel het land om de zoveel kilometer een controlepost. (Politie, nationale veiligheid en soms douane).

Ze registreren onze paspoorten en kenteken (door een GSM foto te maken, dat scheelt overschrijven) en stellen ons altijd dezelfde vraag: "Waar kom je vandaan en waar ga je naartoe?". Het doel: ervoor zorgen dat toeristen niet meer 'zoekraken' - vlak na 2007 werden er zoekacties gehouden als toeristen niet bij de volgende post aankwamen. Een toerist heeft bedacht dat een formuliertje met al die gegevens handig zou zijn: die gaf een 'fiche' aan de controleurs. Wij hebben dat ook gedaan: In Nouadhibou hebben we 22 formuliertjes laten maken met een kopie van onze paspoorten en alle gegevens die ook wel eens gevraagd worden. Ze raakten halverweg het land al op.

De weg naar het zuiden is geasfalteerd, maar op sommige plekken ook verzand. Er staan hier zelfs speciale, voor ons ongekende verkeersborden voor.

In Mauritanië is er weinig voedsel te vinden en in de restaurants (totnogtoe) komen we niet veel verder dan rijst met saus. Onze ingevroren pastasaus en geitenvlees zijn inmiddels op, dus besluiten we naar de hoofdstad Nouakchott te rijden – iets wat oorspronkelijk helemaal niet in mijn planning zat, maar ach, da's niks nieuws...

De iOverlander App vermeldt een toeristische attractie: Nijlkrokodillen (Crocodylus niloticus), waarvan er nog maar enkele in Mauritanië en Tsjaad leven. We moeten weliswaar 25 kilometer (in meer dan 2 uur) door zeer moeilijk begaanbaar terrein, maar The Beast heeft al vaker zijn kracht bewezen.

Na een tocht door zand en over rotsen bereiken we een afgelegen plek in een zanderige vallei. Lang zijn we niet alleen, want al snel krijgen we gezelschap van zes jongetjes tussen de 6 en 10 jaar oud. Adriaan geeft ze wat we nog hebben: onze laatste dadels, een rol koekjes, drinkwater en als laatste onze pot chocopasta. We denken dat ze na het krijgen van de choco wel naar huis zullen gaan, maar in plaats daarvan gaan ze in een kring zitten en likken ze gezamenlijk de pot in no-time leeg. Met mijn beperkte Arabische woordenschat vraag ik ze naar huis te gaan en langzaam druipen ze (teleurgesteld) af.

De volgende ochtend, na ons ontbijt, keren de vier jongsten van hen terug. Ze begeleiden ons naar de krokodillen, die inderdaad in de zon liggen op te warmen bij een meertje. We observeren ze van boven op een rots. De jongens kijken voor het eerst door een verrekijker, proberen mijn zonnebril en zijn vooral ontzettend lief. Ze willen niets liever dan hand in hand verder lopen en daarna meerijden. Vier jongetjes liggend achterin door dat moeilijke terrein vinden we te gevaarlijk (geen houvast en risico op hersenschuddingen tegen dak of ladensysteem). Maar we nemen ze mee, hangend aan de zijkant van de auto (en de kleinste op mijn schoot), terug naar hun dorp Dar Assalam.

We gaan verder op de Route de l’Espoir (de belangrijkste verkeersader van dit land, de 'weg van de hoop' - die het achterland dichterbij de hoofdstad zou brengen, maar in werkelijkheid de verstedelijking aanmoedigde).

We passeren Boutilimit: deze stad heeft een echte bypass, maar wij gaan de stad in. De bypass was nodig, want de weg door Boutilimit is één souk. We kopen brood en bananen en Adriaan probeert foto's te nemen. Er wordt met afkeuring gekeken naar het bungelende apparaat in zijn hand, een boze man volgt ons een zijstraatje in omdat hij denkt dat Adriaan een foto heeft gemaakt. Nu pas valt ons op dat er weer eenvoudige gandoura's (een djellaba zonder kap) worden gedragen (in plaats van de in Mauritanië meer gebruikelijke boubou).

We zien ook mannen met baarden zonder snor. En mensen die ons aankijken alsof we onrein (haram) zijn. Deze stad is bekend van de zeer oude bibliotheek van de madrassa... We begrijpen de 'hint' en gaan weer op weg.

In Nouakchott bezoeken we de "Port de pêche" (de vissershaven); een zeer kleurrijke en levendige plaats. Het wemelt hier van mensen: vissers, handelaren, vrouwen achter etenskraampjes. Grote houten prauwen, versierd met felle kleuren en namen van verre havens en voetbalclubs worden met pure mankracht het strand op getrokken.

Er is zoveel te zien. Maar de indringende geur van al dan niet verse vis maakt dat ik hier niet te lang blijf staan. Adriaan wordt door drie jongeren uitgenodigd voor een wedstrijd tafelvoetbal. Hij lacht en schudt zijn hoofd. "Nee," zegt hij, "want dan gaan jullie zeker verliezen." Ik moedig hem aan en hij doet uiteindelijk toch mee. Er wordt veel gelachen, maar ja: de voorspelling komt uit. Ze verliezen...

We hebben een ruim appartement gevonden, een oase van rust na de drukte van de stad en de haven. Hier kunnen we even op adem komen, onze kleren wassen, de voedselvoorraad aanvullen en de chaos en de warmte van buiten laten bezinken. We verlengen ons verblijf tot Nieuwjaarsdag.

Senegal wacht op ons, met nieuwe verhalen, nieuwe gezichten en onbekende horizonten. Maar voor nu genieten we van een feestelijke eindejaars rustpauze.

Bekijk meer foto's en de afgelegde route.

Op Oudjaarsdag hebben wij een beetje televisie gekeken. Deze documentaire geeft een heel aardige samenvatting van wat we gezien hebben - Adriaan